Τετάρτη 1 Νοεμβρίου 2006 (Απόγευμα)

Α) Τρίτη ενότητα: Πρόεδρος της Δημοκρατίας- Κυβέρνηση. Συζήτηση επί των άρθρων 32, 43 και 44 του Συντάγματος.


Β) Δεύτερη ενότητα: Χρηματοδότηση Κομμάτων. Συζήτηση επί του άρθρου 29 του Συντάγματος.

...

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΕΝΟΣ: Επιτρέπετε μία διακοπή;

ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης): Βεβαίως.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Ιωάννης Τραγάκης): Και το Προεδρείο την επιτρέπει.

ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης): Με συγχωρείτε, κύριε Πρόεδρε, σας υποκατέστησα. Λάθος μου.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΕΝΟΣ: Επειδή είναι ένα θέμα, το οποίο προσωπικά με ευαισθητοποιεί πάρα πολύ, λόγω και της θητείας μου στην Αυτοδιοίκηση και εν συνεχεία για μακρό χρονικό διάστημα στο Υπουργείο στο οποίο τώρα υπηρετείτε και επειδή πιστεύω ότι οι κανονιστικές αρμοδιότητες είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανάπτυξη της Αυτοδιοίκησης: κανονιστικό. Δεν είναι ούτε το διοικητικό ούτε το οικονομικό, αγαπητοί συνάδελφοι. Θα το αναπτύξω μετά, αλλά υπάρχει μια αντίφαση.

Η αντίφασή σας είναι στο ίδιο το γραπτό κείμενό σας στο άρθρο 102. Ισχυριστήκατε τώρα και ο εισηγητής σας και άλλοι συνάδελφοι ότι, όπως είναι διατυπωμένο, δεν είναι εμπόδιο. Τι λέτε στο άρθρο εσείς οι ίδιοι; Επικαλούμενοι τις αιτίες που πρέπει να αλλάξει το 102, λέτε: «Το πρόβλημα ανέκυψε ιδίως αναφορικά με την έγκριση, τροποποίηση και εφαρμογή των πολεοδομικών σχεδίων από τους Ο.Τ.Α., η οποία λόγω της υφιστάμενης διατύπωσης, σε συνδυασμό και με το άρθρο 43 παράγραφος 2 του Συντάγματος -και παρά την αναθεώρηση του 2001-» θυμίζω ότι η αναθεώρηση του 2001 λέει στο δ΄ εδάφιο του άρθρου 1: «Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του κράτους», «οδήγησε την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας στην άποψη ότι οι σχετικές ρυθμίσεις μπορούν να γίνονται μόνο με την έκδοση προεδρικού διατάγματος». Δηλαδή στην πρώτη ουσιαστική αρμοδιότητα που ανατέθηκε στην Αυτοδιοίκηση βρήκαμε εμπόδιο και από το άρθρο 102, παρά τη διατύπωση και από το άρθρο 43. Για μεν το άρθρο 102, κατά την ταπεινή μου γνώμη, οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχουμε μπει στη λογική ότι οι δημόσιες υποθέσεις έχουν και τοπική διάσταση, πράγμα που πρέπει να θεραπεύσουμε στο άρθρο 102. Αλλά αν δεν θεραπευτεί παραλλήλως και το άρθρο 43 με πιο ευρεία και πιο σαφή εξουσιοδότηση στην Αυτοδιοίκηση, δεν θα έχουμε αποτέλεσμα, κύριε Υπουργέ. Και το λέω αυτό προς όλους τους συναδέλφους και εκπλήσσομαι που ακόμα και ο Συνασπισμός, ένα κόμμα με πολύ μεγάλη παράδοση στην Αυτοδιοίκηση, και ο κ. Κουβέλης ήταν τόσο απορριπτικός για το άρθρο 43. Σας βεβαιώνω ότι δεν υπάρχει πιο ισχυρή αντίσταση αυτήν τη στιγμή για την ανάπτυξη της Αυτοδιοίκησης από την κανονιστική. Θα το αναπτύξω και στην ομιλία μου, αλλά ήθελα να εντοπίσω αυτήν την αντίφαση.

...

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Ιωάννης Τραγάκης): Ευχαριστούμε, κύριε συνάδελφε.Ο συνάδελφος κ. Μπένος έχει το λόγο.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΕΝΟΣ: Αγαπητοί συνάδελφοι, θέλω να σας μιλήσω αποκλειστικά για το άρθρο 43, μιας και είμαι εκείνος που πήρα την πρωτοβουλία, στα πλαίσια της παράταξής μου, για να ενσωματωθεί στην πρότασή μας και να συζητηθεί στη διαδικασία της Αναθεώρησης του Συντάγματος.

Εάν θα μιλούσα βεβαίως με όρους στατικούς για το τι συμβαίνει σήμερα ή με νομική προσέγγιση, δηλαδή με μια απόπειρα νομικής ανάλυσης, πολύ δύσκολα θα έβρισκα επιχειρήματα για την αλλαγή του άρθρου 43.

Θέλω να σας κάνω μια αφήγηση προσωπική, βιωματική για την ιστορία της αυτοδιοίκησης και θέλω να μου επιτρέψετε να κάνω και μια προβολή, όπως εγώ τη φαντάζομαι, για το μέλλον της πατρίδας μας, για το σύγχρονο κράτος και το ρόλο της αυτοδιοίκησης μέσα σε ένα σύγχρονο κράτος. Θέλω δηλαδή να πλαγιοσκοπήσω κατά κάποιον τρόπο με όρους μέλλοντος το άρθρο 43. Θέλω να σας το φωτίσω από άλλες πλευρές, γιατί άκουσα πολλούς συναδέλφους και φοβάμαι ότι υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις.

Γι' αυτό, θα ήθελα να κάνω μία ανάλυση του άρθρου 102 αφενός και αφετέρου μια τοποθέτηση για το τι σημαίνει σύγχρονο κράτος. Το άρθρο 102, αγαπητοί συνάδελφοι, ήταν το βασικό οπλοστάσιο της αυτοδιοίκησης στο μεταπολιτευτικό κύκλο. Ήταν η επίκληση του κάθε δημάρχου, προκειμένου να αποσπάσει αρμοδιότητες τοπικού χαρακτήρα.

Και πράγματι, με όπλο της κυρίως το άρθρο 102, η αυτοδιοίκηση έκανε ένα πολύ μεγάλο ιστορικό κύκλο. Έχει ήδη δημιουργήσει ένα σημαντικό κεκτημένο στο πεδίο των τοπικών υποθέσεων, έχει κυριολεκτικά θριαμβεύσει και έχει γίνει ο πρωταγωνιστής στα ζητήματα της τοπικής ανάπτυξης.

Ω, του θαύματος, όμως! Αυτό που ήταν ούριος άνεμος στα πανιά της Αυτοδιοίκησης εδώ και τριάντα χρόνια, τώρα έχει γίνει κυριολεκτικά λαιμητόμος. Είναι ο μεγαλύτερος φραγμός, το μεγαλύτερο νομικό εμπόδιο, για να μπορέσει να κινηθεί η ιστορία του κράτους και της Αυτοδιοίκησης.

Γιατί; Έχοντας κατακτήσει αυτό το πεδίο της τοπικής ανάπτυξης μ' ένα τρόπο ασύμβατο, εξωθεσμικό, περιστασιακό, προσπαθεί να διακριθεί η ελληνική Tοπική Aυτοδιοίκηση, εκεί που η Tοπική Aυτοδιοίκηση θριαμβεύει σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου. Πού δηλαδή; Στο πεδίο της καθημερινότητας, σ' αυτό που έχει ξεσπάσει και ως κρίση στο κεντρικό πολιτικό σύστημα, στο πεδίο της παροχής υπηρεσιών.

Και υπάρχει μία συζήτηση, η οποία είναι άγονη. Έρχεται από το παρελθόν. Λέει να ξεχωρίσουμε - το άκουσα από πολλούς - τις τοπικές υποθέσεις από τις κρατικές υποθέσεις, ενώ κυρίως αυτό που πρέπει να συζητάμε σήμερα, είναι για το σύνολο των δημοσίων υποθέσεων, οι οποίες πλέον δημόσιες υποθέσεις έχουν κρατική διάσταση, αλλά έχουν και τοπική συνιστώσα.

Να σας φέρω παραδείγματα; Η παιδεία για παράδειγμα. Λέμε όλα τα κόμματα, να γίνει αποκέντρωση στην παιδεία. Πώς την εννοούμε; Τα σχολικά κτήρια; Αυτό είναι αποκέντρωση ή να μπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και στο λειτουργικό μέρος της παιδείας; Δηλαδή, να υπάρχει ένας κεντρικός πυρήνας αναλυτικού προγράμματος και να υπάρχει η δυνατότητα παρέμβασης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τοπικά. Παραδείγματος χάρη, να διδάσκεται τοπική ιστορία ενδεχομένως ή σε κάποια περιοχή που είναι πολυεθνική, όπως είναι η Δωδεκάνησος, οι ξένες γλώσσες ή σε κάποια περιοχή που είναι έντονο ένα στοιχείο μειονοτικό, να υπάρχει μια ειδική παρέμβαση. Αυτό πώς θα γίνει, αν δεν υπάρχει κανονιστική εξουσιοδότηση; Με απόφαση Υπουργού; Με νόμο;

Μιλάμε για την αποκέντρωση στην υγεία, όπου παραμένει ακόμα και η πρωτοβάθμια περίθαλψη στο κεντρικό κράτος. Η πρωτοβάθμια περίθαλψη έχει διαφορετική όψη σε πολλές γωνιές της πατρίδας μας. Αλλιώς είναι στο αστικό κέντρο, αλλιώς είναι στον καποδιστριακό δήμο, αλλιώς είναι στο μεγάλο νησί, αλλιώς στο μικρό νησί.

Αν θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα και να δώσουμε την πρωτοβάθμια περίθαλψη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, πώς θα γίνεται; Ο Υπουργός θα πρέπει να βγάζει ειδική απόφαση ή ο κεντρικός νομοθέτης για το πώς θα λειτουργεί ο πυρήνας, η δομή της πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε όλη τη χώρα; Θα πρέπει βεβαίως να υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές, κάποιες κεντρικές συνιστώσες, που θα αφορούν την κρατική πολιτική και που θα αποτυπώνονται στο νόμο. Θα πρέπει, όμως, να υπάρχει και νομοθετική εξουσιοδότηση, προκειμένου να μπορέσει η αυτοδιοίκηση να ασκήσει αυτήν την αρμοδιότητα. Αυτό ισχύει για όλες τις δημόσιες πολιτικές. Συνεπώς, πού οδεύουμε;

Και εδώ συμπίπτουμε στο άρθρο 102 -γιατί και εσείς το ζητάτε με διαφορετικό τρόπο - δηλαδή στο ότι πλέον πρέπει να φύγουμε από το βραχνά της τοπικής υπόθεσης και πρέπει να αχθούμε σ' έναν καινούργιο ρόλο της Αυτοδιοίκησης, που θα είναι λειτουργικό μέρος του διοικητικού συστήματος της χώρας και που θα έχει ένα βασικό κομμάτι από τις δημόσιες υποθέσεις. Ποιο κομμάτι από τις δημόσιες υποθέσεις; Ποιου κράτους; Ποιας Αυτοδιοίκησης;

Και έρχομαι τώρα στην άποψή μου για το σύγχρονο κράτος. Αγαπητοί συνάδελφοι, αυτό που θα σας πω τώρα, εγώ το υπερασπίζομαι εδώ και μία δεκαετία. Το είχα πει και στην προηγούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος. Εγώ πιστεύω ότι το σύγχρονο κράτος πρέπει να έχει το πολύ δέκα με δώδεκα Υπουργεία, που η κύρια αποστολή τους θα είναι η χάραξη των δημοσίων πολιτικών, χωρίς καθόλου ή ελάχιστες -όπου απαιτείται, λόγω της κρατικής υφής των αρμοδιοτήτων τους- εκτελεστικές αρμοδιότητες. Να υπάρχουν επτά με οκτώ περιφέρειες με αιρετό περιφερειάρχη, που θα έχουν ως κύρια αποστολή την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας και το πολύ τριακόσιοι δήμοι, που η κύρια αποστολή τους θα είναι η τοπική ανάπτυξη και η παροχή υπηρεσιών για όλες τις δημόσιες πολιτικές.

Πείτε μου, λοιπόν, σ' ένα τέτοιο περιβάλλον - και απαντώ και στις ανησυχίες σας, κύριε Κοσμίδη- είναι ή δεν είναι απαραίτητη η νομοθετική εξουσιοδότηση για την Αυτοδιοίκηση;

Κατονομάστε μου, κύριε Παναγιωτόπουλε, έστω και μία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου για τις ρυμοτομήσεις επεμβαίνει ο Υπουργός. Ενας συνάδελφος έφερε ως παράδειγμα το Σούνιο. Το Σούνιο υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και έχει περιφρούρηση. Είναι, δηλαδή, αυτό που λέγαμε, η κρατική υφή της ίδιας αρμοδιότητας. Πού ακούστηκε, όμως, για τη ρυμοτόμηση σ' ένα οικοδομικό τετράγωνο να επεμβαίνει ο Υπουργός; Πείτε μου σας παρακαλώ, σ' αυτό το κράτος θα μείνουμε, το απηρχαιωμένο; Αυτό το κράτος θέλουμε;

Βεβαίως, όπως το διάβασα και στον κ. Παυλόπουλο, στο άρθρο 102, αποφάσισε κάποια στιγμή η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ να αποκεντρώσει αυτές τις αρμοδιότητες και ήρθε το Συμβούλιο της Επικρατείας, λόγω του άρθρου 102 - που μιλάει για τις τοπικές υποθέσεις, άρα δεν είναι κρατική υπόθεση - σε συνδυασμό με το άρθρο 43, που δεν επιτρέπει ευρεία νομοθετική εξουσιοδότηση στην Αυτοδιοίκηση και απέρριψε αυτήν τη νομοθετική ρύθμιση, όπως θα κάνει το ίδιο αύριο για την παιδεία, για την υγεία, για την απασχόληση, για την αγροτική ανάπτυξη και πάει λέγοντας.

Συνεπώς, αγαπητοί συνάδελφοι, έκανα αυτήν την ανάλυση, για να σας πω ότι δεν ισχυρίζομαι, με το «όπως είναι σήμερα τα πράγματα», ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει το άρθρο 43 ή ότι δεν είναι επαρκές. Την πρότασή μου την έκανα με προβολή στο μέλλον, ένα μέλλον που μπορεί να δώσει ένα σύγχρονο κράτος στην πατρίδα μας και μία Αυτοδιοίκηση που πραγματικά μπορεί να πρωταγωνιστήσει. Για να πρωταγωνιστήσει μια τέτοια αυτοδιοίκηση, δεν της αρκούν ούτε τα οικονομικά μέσα ούτε η διοικητική αυτοτέλεια, τα παραδοσιακά όπλα δηλαδή, για τα οποία πάλευε το κίνημα της Αυτοδιοίκησης τις προηγούμενες δεκαετίες. Το κορυφαίο σημείο, στο οποίο πρέπει να φθάσουμε και με το οποίο πρέπει να προικίσουμε την μελλοντική Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι η νομοθετική εξουσιοδότηση. Γι' αυτό επιμένω και στην Επιτροπή και θα το επαναφέρω και στην Ολομέλεια, προκειμένου να δώσουμε την ευκαιρία στην επόμενη Βουλή να έχει τη δυνατότητα να ρυθμίσει αυτό το σημαντικό θέμα.

Ευχαριστώ πολύ.