17 Μαρτίου 2006

Εισήγηση του Σταύρου Μπένου στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ

1η Ομάδα Εργασίας:

Αποκέντρωση - Αυτοδιοίκηση - Περιφερειακή Ανάπτυξη - Περιφερειακές Συνδιασκέψεις

Η προσπάθεια που έγινε, συντρόφισσες και σύντροφοι, είναι καλή, αλλά, όπως διάβαζα το κείμενο περισσότερο, έχει την αισθητική ενός κειμένου εμπειρογνωμόνων γύρω από τα ζητήματα της Αυτοδιοίκησης και λιγότερο ένα κείμενο πολιτικό, απλό σαφές, που να αναδεικνύει τα πολιτικά διακυβεύματα και να έχει σαφή στόχευση. Προκειμένου, λοιπόν, να συμβάλλω για το θέμα που ίσως έχω αγαπήσει όσο τίποτα στην πολιτική μου διαδρομή μέσα από το Κίνημά μας, έχω ετοιμάσει ένα κείμενο το οποίο θα σας το δώσω, το οποίο θέλω να σας το αναπτύξω σε γενικές γραμμές.

Κατ' αρχήν για το κράτος. Βρισκόμαστε στην Ελλάδα σε μια φάση μεταβατική, αυτό βεβαίως δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, είναι παγκόσμιο, μόνο που αλλού έχει γίνει μεγαλύτερη πρόοδος, είμαστε δηλαδή στη φάση όπου τα γραφειοκρατικά συστήματα μεταπίπτουν σε συστήματα διοίκησης με στόχους και αποτελέσματα. Βρισκόμαστε, λοιπόν, σ αυτή τη μεταβατική φάση και στη χώρα μας, στα σπάργανα όμως, στο ξεκίνημα. Ένα είναι αυτό.

Ένας δεύτερο είναι να καταγράψουμε ποια είναι η αποστολή του Κράτους, γιατί το έχουμε ξεχάσει. Το Κράτος βασικά έχει να επιτελέσει ένα έργο που απευθύνεται κατ' αρχήν στους πολίτες του, συνεπώς θέλουμε ένα Κράτος που να είναι απλό και φιλικό, αυτό είναι το ένα κομμάτι της αποστολής. Και το δεύτερο κομμάτι της αποστολής είναι να είναι αρωγός στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας και όχι βαρίδι, όπως ήταν τα προηγούμενα χρόνια.

Πάμε παρακάτω. Για να μπορέσουμε εμείς οι πολιτικοί να πάρουμε σωστές αποφάσεις, πρέπει να συγκεντρώσουμε όλη τη θεωρία για τα κράτη. Όποιο, λοιπόν, θεωρητικό και αν διαβάστε για τα κράτη, όλοι καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα, ότι το κράτος έχει τρεις συνιστώσες: η 1η συνιστώσα είναι οι δομές του. Η 2η συνιστώσα είναι οι λειτουργίες του και η 3η είναι το ανθρώπινο δυναμικό του. Αν διατάξουμε καλά αυτές τις τρεις συνιστώσες θα έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Για να πάρουμε μία-μία απ'αυτές και να προσπαθήσουμε να τις προβάλλουμε στην ελληνική πραγματικότητα. Δομές, γιατί στις δομές είναι το θέμα που έχει τη μεγαλύτερη κινητικότητα από τη μεταπολίτευση και μετά, γιατί έχουν γίνει αλλεπάλληλες θεσμικές παρεμβάσεις. Το κράτος το ελληνικό, συντρόφισσες και σύντροφοι, είναι ένα μικρό κράτο και συνεπώς στις δομές του πρέπει να είναι πολύ απλό. Πρέπει, λοιπόν, επιτέλους να αποφασίσουμε, γιατί υπάρχει ένας μετεωρισμός στην παράταξη που κρατάει τουλάχιστον 10 χρόνια, ότι πρέπει να πάμε σε 10 με 12 Υπουργεία, πρέπει να πάμε σε 7-8 Περιφέρειες, β' βαθμός Αυτοδιοίκησης και πρέπει να πάμε το πολύ σε 300 Δήμους. Αυτό πρέπει να αποφασίσουμε, ότι θα είναι το μελλοντικό κράτος. Και αν θα πάρουμε από δίπλα το άλλο κομμάτι της θεωρίας, ποια είναι η ύλη του κράτους σήμερα; Γιατί για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για τα επίπεδα και τι θα κάνει το κάθε επίπεδο, πρέπει να δούμε τι κάνει ένα κράτος.

Ένα κράτος, λοιπόν, έχει τρία βασικά πράγματα να κάνει: το ένα είναι η χάραξη των δημοσίων πολιτικών, που είναι κυρίως έργο των Υπουργείων, της κεντρικής εξουσίας και δεν είναι βεβαίως έργο των Υπουργείων όλα τα εκτελεστικά που έχει. Υπάρχουν βεβαίως μερικά Υπουργεία που θα έχουν και εκτελεστικές αρμοδιότητες, όπως είναι το Υπουργείο Άμυνας για παράδειγμα, που έχουν αμιγώς κρατικές υποθέσεις. Αλλά σήμερα η χαρά ενός πολιτικού είναι να οραματίζεται δημόσιες πολιτικές και να παρακολουθεί την υλοποίησή τους, όχι να έχει εκτελεστικές αρμοδιότητες. Όλα τα εκτελεστικά πρέπει να κατέβουν στα δύο επίπεδα της Αυτοδιοίκησης. Ένα, λοιπόν, είναι αυτό, η χάραξη των δημοσίων πολιτικών. Το δεύτερο είναι η ανάπτυξη. Και το τρίτο, που είναι στην πατρίδα μας το πιο παραμελημένο και το πιο παρεξηγημένο κυρίως και από τα πολιτικά στελέχη, είναι η παροχή υπηρεσιών. Ο β' βαθμός Αυτοδιοίκησης έχει ως κύρια αποστολή την ανάπτυξη. Και ο α' βαθμός έχει ως κύρια αποστολή, πέρα από την τοπική ανάπτυξη, την παροχή υπηρεσιών.

Ερχόμαστε τώρα στον μετεωρισμό της παράταξης και σε όλη αυτή την κουβέντα που γίνεται με τις Νομαρχίες. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο πράγμα να μιλάς για το θεσμό της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, που εμείς τον κάναμε και έχουμε σε λίγους μήνες εκλογές, αλλά όμως τα κείμενα αυτά έχουν μια προβολή στο μέλλον. Συζητιούνται τώρα για να πάρουμε αποφάσεις μετά από ίσως πολλά χρόνια, αλλά πρέπει οι αποφάσεις να ωριμάζουν. Σύντροφοι, εγώ έχω πειστεί απολύτως, ότι ο θεσμός της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης είναι πλέον περιττός ή θνησιγενής. Αν δεν αποφασίσουμε εμείς πολιτικά να τον καταργήσουμε, θα αυτοκαταργηθεί. Και ξέρετε ποια είναι η εξήγηση; Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση με έναν αγχώδη τρόπο προσπαθεί να αποσπάσει ύλη από την περιφέρεια στον τομέα της ανάπτυξης, γιατί ποιος μπορεί να μου πει σήμερα, ότι μπορεί να γίνει σοβαρά ο σχεδιασμός ανάπτυξης στο Νομό Μεσσηνίας για παράδειγμα ή στο Νομό Χανίων;

Η ανάπτυξη σήμερα θέλει μεγάλα γεωγραφικά σύνολα και στον τομέα των υπηρεσιών ήδη από πολύ καιρό, λόγω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, το επίπεδο έχει κατέβει πάρα πολύ χαμηλά. Γιατί οι Διευθύνσεις Γεωργίας πρέπει να είναι στη Νομαρχία και δεν πρέπει να είναι στους Καποδιστριακούς Δήμους για παράδειγμα; Και να είναι ο γεωπόνος δίπλα στον αγρότη και θα μπορούσα να σας μιλήσω για το σύνολο των παρεχομένων υπηρεσιών στην πατρίδα μας. Σε μια μεταβατική φάση ενδεχομένως, όπως κάναμε τη μεταρρύθμιση του Καποδίστρια, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για Νομαρχιακά Διαμερίσματα που θα λειτουργούν στα πλαίσια της αιρετής Περιφέρειας και του αιρετού Περιφερειάρχη, απευθείας εκλεγόμενου και πρέπει κι αυτό να μπει στα κείμενα. Στη συζήτηση που θα κάνουμε, όχι ερωτηματικό, να δούμε τι λέει η βάση μας, θέλει αιρετό Περιφερειάρχη ή δε θέλει; Και όλο αυτό που σας επίσης πρέπει να μπει σε διάλογο. Ας μπει εναλλακτικά, το ένα ή το άλλο. Αυτό σημαίνει διάλογος, να τεθούν τα πολιτικά διακυβεύματα.

Εγώ σας λέω την άποψή μου, την έχω δει πάρα πολλές φορές και έχω παλέψει γι' αυτήν και θα συνεχίσω να παλεύω, πιστεύω σε ένα κράτος απλό, λειτουργικό, που θα έχει το επίπεδο των Υπουργείων Στρατηγείων, που θα χαράσσουν τις δημόσιες πολιτικές, τις Περιφέρειες με αιρετό Περιφερειάρχη, που θα κάνουν κυρίως την περιφερειακή ανάπτυξη, και την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση με 300 το πολύ Δήμους και αυτά που λέμε περί προαιρετικού, είναι αστεία, σύντροφοι, μέσα, θα κάνουμε προαιρετικές συνενώσεις. Εδώ δεν πέτυχαν στη δεκαετία του '80, που τα κίνητρα ήταν ισχυρότερα και το εγχείρημα πολύ πιο απλό. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιτύχει κανένα εγχείρημα νέου συστήματος Καποδίστρια με ένα τρόπο εθελοντικό. Αυτό είναι το θέμα των δομών.

Πάμε στο θέμα του ανθρώπινου δυναμικού. Εδώ η απάντηση είναι μία και μόνη. Συνεχής αξιοκρατία παντού και συνεχής αξιολόγηση και επιμόρφωση. Δηλαδή, για να το πω απλά, πρέπει να σκεφτούμε ένα εσωτερικό ΑΣΕΠ, όπως ήταν η μεγάλη αυτή καινοτομία που κάναμε με το ΑΣΕΠ, ένα εσωτερικό ΑΣΕΠ για το ανθρώπινο δυναμικό, για την αξιολόγησή του. Όμως προσέξτε, και σήμερα γίνονται αξιολογήσεις ανθρώπινου δυναμικού, γίνονται εν κενώ όμως. Λέει, αν είναι καλός υπάλληλος, αν είναι πρόθυμος. Ε, μόνο τα τυπικά του προσόντα είναι αξιόπιστα, τι πτυχία έχει. Συνεπώς θα πρέπει να αντιληφθούμε, ότι εάν δεν προηγηθεί η αξιολόγηση των οργανικών μονάδων, δεν μπορεί να ακολουθήσει η αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού.

Το πρώτο θέμα, λοιπόν, είναι η αξιολόγηση των οργανικών μονάδων της χώρας. Εδώ το κείμενο λέει πολλά, αλλά επιτρέψτε να σας τα πω, τα λέει με μια σύγχυση, δηλαδή μπερδεύει κανείς αν διαβάζει και εγώ που είμαι και ειδικός και εξοικειωμένος μαυτές τις ιδέες, τις χάρτες με την εσωτερική αξιολόγηση. Έχουμε δύο πολύ ωραίες ιδέες που έχουν γίνει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κοινός τόπος, είναι οι Χάρτες Δικαιωμάτων των Πολιτών, είναι και τα συστήματα αξιολόγησης. Οι μεν Χάρτες, σύντροφοι, είναι εξωστρεφείς, έχουν δηλαδή ως αποδέκτη τους πολίτες, τα συστήματα αξιολόγησης είναι εσωστρεφή έχουν ως πυρήνς υπθς το εσωτερικό της λειτουργίας της διοίκησης. Για μεν το θέμα των δεικτών αξιολόγησης θα πρέπει να σκεφτούμε τη δημόσια διοίκηση σε δύο μεγάλα πεδία: το ένα είναι η παροχή υπηρεσιών και το δεύτερο είναι η λειτουργία των μεγάλων οργανικών μονάδων που παρέχουν διάφορες κατηγορίες υπηρεσιών.

Και ερχόμαστε τώρα σιγά-σιγά, λοιπόν, στο τρίτο. Α, εδώ για το ΑΣΕΠ θέλω να σας κάνω μια πρόταση. Η πρότασή μου είναι όπως γίνεται ο ετήσιος διαγωνισμός για τα ΑΕΙ και ΤΕΙ, έτσι να γίνεται ετήσιος διαγωνισμός για τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης. Αυτό το προέβλεπε ο αρχικός νόμος, ο 2190, δυστυχώς δεν το εφαρμόσαμε, ολιγωρήσαμε σ' αυτό και αυτό ξέρετε θα απορροφήσει όλα αυτά τα πολυδαίδαλα συστήματα και τα διάφορα επίπεδα συμβάσεων που υπάρχουν σήμερα στο δημόσιο.

Ερχόμαστε τώρα στο τρίτο που είναι και το πιο επίκαιρο, οι εσωτερικές λειτουργίες του κράτους. Προσέξτε, γιατί εδώ έχει τις μεγαλύτερες αδυναμίες αυτό το κείμενο. Σ' αυτό θα ήθελα πολύ και την προσοχή των συντακτών.

Η πρώτη απόπειρα που έγινε στην πατρίδα μας για να αναδείξει τι σημαίνει εσωτερική λειτουργία του ελληνικού κράτους, ήταν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών. Το λέω αυτό, γιατί οι συντάκτες του κειμένου δεν έχουν αντιληφθεί τι είναι τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, για να μιλούν για μεσολαβητικούς θεσμούς δεν έχουν καταλάβει τι είναι. Επίσης μιλάνε σε ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την τυποποίηση των διαδικασιών που πρέπει να γίνουν, μια διαδικασία, η οποία έχει ολοκληρωθεί και έχει πιστοποιηθεί και διοικητικά. Δεν υπάρχει, από τις 1.200 υποθέσεις του κράτους, όλες είναι πιστοποιημένες πια. Απορώ γιατί γίνεται αναφορά στο κείμενο. Για να γίνουν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, πέρασαν 5-6 χρόνια δουλειάς, πήραμε την κάθε υπόθεση. Η κάθε υπόθεση προηγήθηκε και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας και απλοποίηση της διαδικασίας και αποτυπώθηκε σε ένα έντυπο ηλεκτρονικό. Αυτό που χρειάζεται να πούμε στο κείμενό μας, είναι η επικαιροποίηση πια από εδώ και μπρος, όχι η πιστοποίηση που έχει ήδη γίνει.

Και το κράτος λοιπόν, στις λειτουργίες τις εσωτερικές έχει δύο πράγματα: το ένα είναι μια παραγωγική αλυσίδα που πρέπει να παράγει τα προϊόντα του κράτους. Και το άλλο είναι μια διαδικασία διάθεσης στους πολίτες. Τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών είναι ακριβώς αυτό το πράγμα. Να σας το πω απλά, είναι υποκαταστήματα του κράτους. Πώς είναι τα υποκαταστήματα των τραπεζών, έτσι πρέπει να τα δούμε στο κείμενό μας. Διαφορετικά, και τα αδικούμε και δεν έχουμε τις σωστές αναλύσεις μέσα από το κείμενό μας. Και μάλιστα τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών σε σχέση μ' αυτό που ονομάζετε Χάρτα Δικαιωμάτων των Πολιτών, ποιο θα ήταν το οραματικό στοιχείο για την παράταξή μας; Να πούμε τις 1.200 υποθέσεις αυτές των πολιτών, να βάλουμε προθεσμία διεκπεραίωσης. Να πούμε, για παράδειγμα, η άδεια οδήγησης, βλέπω και τον Ηλία απέναντί μου, μια εβδομάδα. Η σύνταξη του ΟΓΑ 15 ημέρες, η σύνταξη του ΙΚΑ ένα μήνα. Και όταν δεν τηρείται από το κράτος αυτή η προθεσμία, τότε ο πολίτης να δικαιούται και να παίρνει οικονομική αποζημίωση. Αυτομάτως αυτό είναι και η καλύτερη εσωτερική αξιολόγηση του κράτους, το πώς δηλαδή αποδίδουν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών. Και το δεύτερο επίπεδο αξιολόγησης είναι οι οργανικές μονάδες, όπως είναι οι δήμοι, οι Νομαρχίες, τα Αστυνομικά Τμήματα, τα Νοσοκομεία, όπου εκεί είναι και το λεγόμενο «benchmarking» [μπεντς μαρκιν], που δεν αναφέρεται τίποτα στο κείμενο Κώστα, είναι η λεγόμενη συγκριτική αξιολόγηση. Πώς θα δεις αν ένας Δήμος λειτουργεί καλύτερα από ένα γειτονικό του Δήμο ή ένα Νοσοκομείο λειτουργεί καλύτερα ή μια Νομαρχία. Αυτό το «benchmarking», δηλαδή η συγκριτική αξιολόγηση, είναι τόπος που πρέπει να μπει. Αλλά πρέπει να πολύ μεγάλη σαφήνεια να έχουμε ξεχωρίσει μέσα μας τι σημαίνει Χάρτα Δικαιωμάτων Πολιτών, τι σημαίνει αξιολόγηση εσωτερική και τι σημαίνει συγκριτική αξιολόγηση.

Και για να καταλήξω, σε χρόνο όχι παραπάνω από 3-4 χρόνια, λόγω της Κοινωνίας της Πληροφορίας, περίπου 200 απλές μονοτμηματικές, όπως ονομάζονται, υποθέσεις των πολιτών, απλές βεβαιώσεις και πιστοποιητικά θα είναι σε μορφή ηλεκτρονική και θα μπορούμε να έχουμε και τη λεγόμενη Κάρτα της Δημόσιας Διοίκησης, όπως είναι η πιστωτική κάρτα της Τράπεζας και στα ΚΕΠ να μπορεί να προμηθεύεται ο πολίτης μια ολόκληρη γενιά πιστοποιητικών αυτομάτως. Και τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών θα μπορούσαν να είναι, το είχαμε στα παλιά μας κείμενα, δεν ξέρω τώρα γιατί δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, ο μοναδικός αγωγός των πολιτών με το κράτος τους. Πώς πάει δηλαδή σήμερα; Πάει κανείς αν θέλει ένα τραπεζικό προϊόν στο επόμενο διοικητικό επίπεδο, δεν αρχίζει και τελειώνει στο υποκατάστημα της Τράπεζας όλες τις δουλειές του. Ξέρετε γιατί έχουμε αυτή τη σύγχυση; Γιατί επειδή δεν έχουν μπει, δεν έχει βάλει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, επειδή δεν έχει αντιληφθεί το θεσμό στα δύσκολα τους πολίτες, γι' αυτό και εμείς πιστεύουμε ότι είναι μια απλή συναλλαγή των πολιτών. Σύντροφοι, πρέπει να πιστέψουμε ότι τα ΚΕΠ είναι συνολικά υποκαταστήματα του κράτους για κάθε υπόθεση, κυρίως όμως ο στόχος τους, η αποστολή τους, είναι για τις δύσκολες υποθέσεις.

Αυτά όλα που σας είπα, τα έχω καταγράψει και σε ένα κείμενο, το οποίο θα το καταθέσω για το διάλογο που θα ακολουθήσει. Και επιμένω ότι θα πρέπει με την κουβέντα που θα γίνει σήμερα και με τη δουλειά, τη σοβαρή δουλειά που έχετε κάνει το κείμενο που θα κατέβει κάτω να είναι πιο πολύ γροθιά, πιο πολύ στοχευμένο, πιο πολύ πολιτικό και να αναδεικνύει και τα σημαντικά διακυβεύματα που υπάρχουν και που είναι και ένας σημαντικός εσωτερικός διάλογος της παράταξής μας.

Σας ευχαριστώ πολύ.