Φεύγω με το κεφάλι ψηλά
 

Περιοδικό "FLASH" της Μεσσηνίας, τεύχος 214
Ιούνιος 2007
Πέτρος Τσώνης και Σταύρος Μαρτίνος

Με καχυποψία άκουσε μερίδα συμπολιτών μας την είδηση για την αποχώρηση του Σταύρου Μπένου από την πολιτική, διότι στις μέρες μας έχει γίνει κανόνας άλλα να λένε οι πολιτικοί, άλλα να κάνουν και αλλού να το πηγαίνουν. Αυτή τη φορά όμως ο Σταύρος Μπένος δείχνει αποφασισμένος να τηρήσει την απόφαση που πήρε. «Δε θα διεκδικήσω πάλι δημόσια αξιώματα οποιασδήποτε μορφής», δηλώνει κατηγορηματικά στο «Flash της Μεσσηνίας» ο Σταύρος Μπένος. Πλούσιος σε συναισθήματα και εμπειρίες από το ταξίδι του στην πολιτική αποχωρεί από αυτήν «με το κεφάλι ψηλά», επιδιώκοντας να προλάβει την «αναπόφευκτη καμπύλη της φθοράς».

Τονίζει ότι θα προτιμούσε ο κόσμος να τον θυμάται ως δήμαρχο της Καλαμάτας παρά ως υπουργό ή βουλευτή. Δεν αποφεύγει να απαντήσει στα σχόλια για τη λεγόμενη «μπενοποίηση» του Δήμου, μιλάει ακόμη για τους δημάρχους που τον διαδέχθηκαν, κάνει έναν απολογισμό για όσα του χάρισε και όσα του στέρησε ο πολιτική, αναφέρεται στην κατοικία που δημιούργησε στη Μάνη. Για το ΠΑΣΟΚ εύχεται να πετύχει το εγχείρημα του αρχηγού του για ένα ανοιχτό-συμμετοχικό κόμμα, ταυτόχρονα όμως δε διστάζει να χαρακτηρίσει το σημερινό κομματικό μηχανισμό «περιθωριακό και παρακμιακό».  

Δήμαρχος, βουλευτής, υπουργός. Με ποιον τίτλο θα θέλατε να σας θυμάται ο κόσμος σε ό,τι αφορά την πορεία σας στην πολιτική;

Με τον τίτλο του Δημάρχου. Πάντως έζησα υπέροχες εμπειρίες και ως βουλευτής και ως υπουργός, όμως αυτό το μίγμα των ονείρων, του συναισθήματος, του βιώματος, του αμέσου αποτελέσματος, το συναντάς μόνο στο θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τώρα, αν σ' αυτά προσθέσετε όχι απλά Δήμαρχος, αλλά Δήμαρχος Καλαμάτας, μιας  πόλης που αναβλύζει  ιστορία - αρώματα - ομορφιά - ψυχή, μιας πόλης με υπέροχους πολίτες, τότε καταλαβαίνετε...

Μπήκατε στα κοινά σε μια εποχή που ο κόσμος έδειχνε να πιστεύει σε ιδεολογίες και φεύγετε σήμερα που η ιδεολογία έχει υποχωρήσει έναντι της διαχείρισης. Η εμπειρία σας τι λέει, πού πιστεύει τελικά ο κόσμος;

Ο κόσμος πιστεύει στις ιδεολογίες, ο κόσμος θέλει τις πολιτικές δυνάμεις και τους πολιτικούς του να ξεδιπλώνουν και να υπερασπίζονται ιδέες - αξίες -  όνειρα - προτάσεις  για τη ζωή τους, το χωριό τους, την πόλη τους, τη χώρα τους.

Είναι αλήθεια, ότι ζούμε - όχι μονάχα στη χώρα μας- μια διαρκή υποβάθμιση των ιδεολογιών, αλλά και των αξιών, υπέρ της διαχείρισης, χάριν - δήθεν - της αποτελεσματικότητας. Τα όνειρα, όμως, και στην πολιτική, είναι το μεγαλύτερο κίνητρο για την πραγματοποίηση μεγάλων στόχων. Το έχω ζήσει, το ξέρω και σας το λέω με βεβαιότητα. Το έχω ζήσει στο Δήμο Καλαμάτας με τους πολιτιστικούς θεσμούς και την  πολεοδομική ανασυγκρότηση της πόλης μετά τους σεισμούς, το έχω ζήσει στο Υπουργείο Πολιτισμού με τη δημιουργία δικτύων πολιτισμού σε όλη την Ελλάδα, στο Υπουργείο Αιγαίου με τη γέννηση της μεγάλης ιδέας της Νησιωτικότητας στο Αρχιπέλαγος, το έχω ζήσει επίσης στο Υπουργείο Εσωτερικών με τη  δημιουργία και εξάπλωση των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.)  με τη διαρκή παρακολούθηση  και υποκίνηση του Κώστα Σημίτη κ.ο.κ. Η εμπειρία μου, λοιπόν, με οδηγεί με βεβαιότητα στο συμπέρασμα, ότι οι πολίτες αγαπούν την πολιτική, τις ιδεολογίες των οραμάτων, των αξιών, οι πολίτες επιζητούν τη φαντασία στην εξουσία και είναι έτοιμοι να δηλώσουν «παρών» σε τέτοια προσκλητήρια. Το κορυφαίο παράδειγμα που έχω να σας δώσω είναι η βαθύτατη πίστη των Καλαματιανών μετά την καταστροφή που επέφεραν οι σεισμοί, ότι η πόλη μας θα γινόταν καλύτερη,  γιατί υπήρχε σχέδιο και οραματική πρόταση για την πολεοδομική της ανασυγκρότηση και τη διάσωση των μνημείων της μετά τους σεισμούς. Μια πρόταση που μετέτρεψε σε ρωμαλέο πρόγραμμα, αντισεισμικής  πολιτικής ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου στην ιστορική του ομιλία στο στρατόπεδο της Καλαμάτας στις 19 Σεπτεμβρίου 1986.

Ταυτόχρονα οι πολίτες αποστρέφονται, γυρίζουν την πλάτη στην απουσία ιδεών και οραμάτων, στο λαϊκισμό και σε κάθε τι που μειώνει τη συμμετοχή τους και πληγώνει την αξιοπρέπειά τους.

Αν ζυγίσουμε τις χαρές και τις στενοχώριες που σας προσέφερε η πολιτική, προς τα πού θα γείρει η ζυγαριά;

Οι στενοχώριες πολλές και καθημερινές, οι χαρές λίγες, αλλά μεγάλες. Τις περισσότερες φορές χρειάζονται απίστευτες προσπάθειες - πικρίες - στενοχώριες - καθημερινές μάχες για να προωθήσεις ένα θέμα. Η καλύτερη, όμως, αποζημίωση του πολιτικού είναι η ανείπωτη, η άγρια χαρά, όταν κερδίζει μια κρίσιμη μάχη, όταν εκπληρώνονται τα όνειρά του. Θυμάμαι, για παράδειγμα, την πρώτη δύσκολη μάχη που δώσαμε στο Δήμο Καλαμάτας από τις πρώτες κιόλας μέρες του Γενάρη του 1979: Η οδός Ναυαρίνου είχε στο νότιο μέρος της, προς τη θάλασσα, οικοδομικά τετράγωνα, και την πρώτη εβδομάδα κιόλας που ήμουν δήμαρχος με περίμεναν στο γραφείο μου οι φάκελοι της αδειοδότησης των πολυκατοικιών. Ξεκίνησα μεγάλους αγώνες για την κατάργηση των οικοδομικών τετραγώνων νότια της Ναυαρίνου και τη διαφύλαξη αναλλοίωτης της ακτής που τώρα όλοι χαιρόμαστε. Ακόμα αισθάνομαι μέσα μου αυτό το υπέροχο συναίσθημα, ότι κερδίζεις μια μάχη για το κοινωνικό σύνολο - το δημόσιο συμφέρον - την πόλη σου. Ε, λοιπόν, αξίζουν όλες οι στενοχώριες του κόσμου, για να γευτείς αυτή τη χαρά. Αυτή, άλλωστε, είναι η μαγεία και η πεμπτουσία της Πολιτικής.

Πόσο βάρυνε στην απόφασή σας να φύγετε από την πολιτική το γεγονός, ότι η επανεκλογή σας φαινόταν ίσως πιο δύσκολη απ' ό,τι τις προηγούμενες φορές;

Πράγματι, θα ήταν για μένα μια δύσκολη μάχη η επανεκλογή μου στη δύσκολη Β΄ περιφέρεια της Αθήνας, όχι όμως δυσκολότερη από τις εκλογές του 2004 που αναμίχθηκα μόλις 2 μήνες πριν τις εκλογές, χωρίς απόλυτη γνώση της αχανούς περιφέρειας. ʼλλωστε, δεν υπάρχει πολιτική μάχη, και κυρίως πολιτική αναμέτρηση, χωρίς ρίσκο. Η απόφασή μου να αποχωρήσω από την πολιτική υπαγορεύτηκε κυρίως από την ανάγκη να φύγω με το κεφάλι ψηλά και να τιμήσω και να δικαιώσω μέσα μου αυτό το υπέροχο ταξίδι στην Πολιτική. Δεν ήθελα να ζήσω την αναπόφευκτη καμπύλη της φθοράς, ήθελα να φύγω όμορφα, όπως έζησα την πολιτική.

Ξεκινήσατε στην Καλαμάτα και τερματίσατε στην Αθήνα. Το να σταματήσετε την πολιτική εκεί από όπου έγινε η αφετηρία πέρασε καθόλου από το μυαλό σας;

Ποτέ. Ήταν τόσο ονειρική η περίοδος του Δήμου, που πρέπει έτσι να μείνει.

Είπατε πρόσφατα σε συνέντευξή σας, ότι στην πολιτική, ιδίως κατά τις προεκλογικές περιόδους, υπάρχει και μαύρο χρήμα. Γιατί κάνατε αυτή τη δήλωση τώρα που φεύγετε;

Απλώς απάντησα σε ερώτηση που μου τέθηκε. Πάντα αναζητούσα τα αισιόδοξα  χρώματα στην πολιτική, ακόμη και σε πολύ δύσκολες στιγμές, όπως π.χ. οι πρώτες πολύ δύσκολες ώρες και ημέρες του σεισμού. Το μαύρο χρώμα και χρήμα είχαν πάντοτε  μεγάλες δυσκολίες να με συναντήσουν.

Πολιτικοί σας φίλοι από το παρελθόν λένε ότι, πικραμένος ενδεχομένως από κάποια αποτελέσματα, εγκαταλείψατε την Καλαμάτα πολιτευόμενος στην Αθήνα και φτιάχνοντας νέα κατοικία στη Μάνη. Αισθάνεστε ή αισθανθήκατε τότε πικρία;

Όλα τα βήματά μου και όλες οι αποφάσεις μου είχαν την ίδια αφετηρία. Π.χ. έμεινα στο Δήμο όσο κρατούσαν τα όνειρά μου και οι ιδέες μου σε εγρήγορση τους πολίτες. Όταν ένιωθα να με ζώνουν η φθορά και τα πελατειακά δίκτυα, έκανα το επόμενο βήμα για να υπερασπίζομαι τις ιδέες μου, την ανεξαρτησία μου και μια ιδιότυπη μοναχικότητα που αισθάνομαι ότι είχα κατακτήσει. Έτσι, αποφάσισα να φύγω από το Δήμο και έπειτα από τη Μεσσηνία. Πικρία αισθάνθηκα πολλές φορές για ανθρώπινες συμπεριφορές -  πολιτικές πρακτικές - αδικίες, ποτέ όμως με τα εκλογικά αποτελέσματα και τον πυρήνα και τις μεγάλες αξίες της πολιτικής.

Όσο για το σπίτι στη Μάνη, ήταν επιθυμία των παιδιών μου,  του Θοδωρή και της Κασσιανής, που εκπληρώθηκε ως δώρο στην οικογένειά μου, και κυρίως στην Ευτυχία που τα έχουμε ζήσει όλα μαζί. Την Ευτυχία που λες και δεν την άγγιξε καθόλου το αδηφάγο περιβάλλον της πολιτικής.

Τι κερδίσατε και τι χάσατε από την πολιτική;

Η πολιτική μ' έφερε σ' επαφή με τον κόσμο των ιδεών και με υπέροχους ανθρώπους. Η πολιτική μ' έμαθε ν' αγωνίζομαι για να πραγματοποιώ τα όνειρά μου. Η πολιτική μ' έμαθε, τι σπουδαία υπόθεση είναι να τοποθετείται το συλλογικό πάνω από το ατομικό.  Η πολιτική έδωσε μέσα μου νόημα και περιεχόμενο στις μεγάλες οικουμενικές αξίες της Δημοκρατίας: ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη κ.ο.κ. και μ' έμαθε πως αξίζει να παλεύεις γι' αυτές.

Η πολιτική μ' έκανε καλύτερο άνθρωπο. Βεβαίως, μου στέρησε και κάποιες καθημερινές ανθρώπινες στιγμές και ιδιαίτερα την αυθεντική σχέση με τους ανθρώπους, μιας και η εξουσία παραμορφώνει τα πράγματα και κυρίως τις ανθρώπινες σχέσεις. Το τελικό ισοζύγιο, όμως, είναι απόλυτα θετικό.

Φτάσατε ποτέ, είτε ως δήμαρχος είτε ως υπουργός, να πείτε δεν πάει άλλο και να κοντέψετε να τα παρατήσετε;

Πολλές φορές. Ευτυχώς, όμως, πάντα σ' αυτές τις δύσκολες στιγμές εύρισκα τη δύναμη να συνεχίσω.

Χρειάστηκε να περάσουν 15 ολόκληρα χρόνια από τότε που φύγατε από το Δήμο, μέχρι να ανανεωθεί το πολιτικό σκηνικό στα δημοτικά πράγματα. Πώς σχολιάζετε αυτό που έχει αναφερθεί ως «μπενοποίηση» του Δήμου;

Ο Δήμος Καλαμάτας είναι ακόμα ταυτισμένος με ένα όραμα που αντέχει στο πέρασμα του χρόνου, αν και χρειάζεται συνεχή φροντίδα και ανανέωση.

O Δήμος Καλαμάτας σηματοδοτεί τους αγώνες για πραγματική τοπική αυτοδιοίκηση, τους νέους θεσμούς πολιτισμού και πάνω απ' όλα τους αγώνες για το περιβάλλον και την πολεοδομική του ανασυγκρότηση που έδωσαν το ύψιστο αποτέλεσμά τους μετά τους σεισμούς.

Όλα αυτά δεν έγιναν με παρθενογένεση. Ήταν μια υπέροχη συγκυρία πολλών πραγμάτων το 1978. Το κλίμα της ελπίδας και της πολιτικής αλλαγής, η σύμπραξη όλων των δημοκρατικών δυνάμεων, η γενιά των τριαντάρηδων της πόλης εμπλουτισμένη με τη σοφία των παλαιοτέρων, η φλόγα για την αναβάθμιση της πόλης μέσα από ένα οραματικό πρόγραμμα και η απίστευτη λαϊκή συμμετοχή των πολιτών της Καλαμάτας. Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη συμμετοχή των ανθρώπων της Αριστεράς και των ιδεών τους ο Δήμος Καλαμάτας είναι το πολιτικό εργαστήρι για τους νέους θεσμούς στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Γιώργος Γεννηματάς), τον Πολιτισμό (Μελίνα Μερκούρη), το Περιβάλλον (Αντώνης Τρίτσης) και το καταφύγιο πολλών διανοουμένων και καλλιτεχνών της χώρας για την προσωπική τους έκφραση.

Η ταυτότητα της Καλαμάτας, η οποία πρέπει διαρκώς να ενισχύεται, έχει πρόσημο: Και αυτό είναι η: «Καλαμάτα της Οικολογίας και του Πολιτισμού». Όχι λοιπόν, «μπενοποίηση» του Δήμου, αλλά «ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΠΟΙΗΣΗ» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αν ρωτήσουμε παλιούς υπαλλήλους του Δήμου, θα πουν ότι η πιο δημιουργική περίοδος στο Δήμο και τα καλύτερά τους χρόνια στη δουλειά ήταν την περίοδο που ήσασταν δήμαρχος, παρ� ότι τότε χρειάστηκε να εργαστούν σκληρά. Γιατί σήμερα όλα φαίνονται μάταια και οι δήμαρχοι δεν μπορούν να εμπνεύσουν το προσωπικό;

Σε όλα αυτά που σου περιέγραψα μόλις πριν, οι εργαζόμενοι του Δήμου ήταν πραγματικοί πρωταγωνιστές. Πώς, λοιπόν, να ξεχαστούν όλα αυτά; Θυμάμαι ακόμα το πάθος και την αυταπάρνηση των εργαζομένων μπροστά στους μεγάλους κοινούς στόχους που είχαμε θέσει. Πραγματικά τους ευγνωμονώ για την υπέροχη συνεργασία που μου προσφέρανε. Ας μην ξεχάσουμε, όμως, και το σύνολο των δημοτικών συμβούλων και των συνεργατών του Δήμου που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο. Αλλά ας μην αδικούμε  και τις μετέπειτα Δημοτικές Αρχές και Δημάρχους, το Χρήστο Μαλαπάνη, το Παναγή Κουμάντο και τελευταία το Γιώργο Κουτσούλη, που έδωσαν ένα κομμάτι της ψυχής τους για τη πρόοδο της Καλαμάτας.

Δόξα στην πολιτική κερδίσατε, χρήματα;

Οχι. Ούτε 1 Ευρώ δεν μπήκε στο οικογενειακό μου εισόδημα εξωθεσμικά. Τα μοναδικά μου έσοδα ήταν εκείνα που προέβλεπε η νομοθεσία ως αποζημιώσεις για τα αξιώματα του δημάρχου, του βουλευτή, του υπουργού. Σας θυμίζω ότι μόλις βγήκα Δήμαρχος άφησα αμέσως το   τεχνικό μου γραφείο, για να βιώσω την πολιτική, όπως της αξίζει.  Ως λειτούργημα που απαιτεί απόλυτη αφοσίωση. Ό,τι έχω  προέρχεται από δωρεές του πατέρα μου και στεγαστικά δάνεια που είναι, άλλωστε, γνωστά από τις ετήσιες αναφορές του Τύπου στα πλαίσια του «πόθεν έσχες».

Θεωρείται ότι τα κόμματα είναι πλέον ξεπερασμένοι οργανισμοί για την παραγωγή πολιτικής που να αναφέρεται στα σύγχρονα προβλήματα. Κατά άλλους το πρόβλημα βρίσκεται στους ξεπερασμένους πολιτικούς και τους ξεπερασμένους κομματικούς μηχανισμούς. Αυτοί οι κομματικοί μηχανισμοί σε εσάς τι αναμνήσεις θα αφήσουν;

Θεωρώ ότι τα κόμματα είναι μια κατάκτηση του Δημόσιου Βίου. Ο κομματικός θεσμός που εδραιώθηκε με το Σύνταγμα του 1975 δημιούργησε ένα νέο πολιτικό πολιτισμό που στηρίζεται στις δημοκρατικές διαδικασίες και όχι όπως πριν σε κομματάρχες. Η συνολικότερη όμως υποχώρηση της πολιτικής ζωής σε θέματα ιδεολογικά, αξιών και παραγωγής πολιτικής έχει εξασθενήσει και το ρόλο των κομμάτων.

Η αναγέννηση της πολιτικής ζωής στα κρίσιμα αυτά ζητήματα των αξιών, της διαφάνειας, της επανόδου της ιδεολογίας, περνάει μέσα από την αναβάθμιση των κομμάτων.Προσωπικά, την κομματική ζωή την έζησα σ' όλες τις φάσεις της μέσα από το κομματικό φαινόμενο του ΠΑΣΟΚ. Σφριγηλό, ρωμαλέο, καθοδηγητικό στο ξεκίνημα, περιθωριακό και παρακμιακό στις μέρες μας. Συνεπώς τα συναισθήματά μου είναι ανάμικτα, αλλά οι θέσεις μου είναι σταθερές. Χωρίς ισχυρά - δημοκρατικά - πρωτοποριακά κόμματα δεν θα αναγεννηθεί η πολιτική ζωή. Ελπίζω το εγχείρημα του Γιώργου Παπανδρέου για ένα ανοιχτό-συμμετοχικό κόμμα να επιτύχει. Θα είναι μεγάλη προσφορά στο πολιτικό σύστημα της χώρας.

Είσαστε από τους πολιτικούς που έθεσαν πρώτοι ζητήματα για μια νέα αυτοδιοικητική δομή της χώρας και του κράτους με μεγαλύτερους, αυτόνομους και ισχυρούς αυτοδιοικητικούς οργανισμούς. Εφόσον οδηγηθούμε τελικά προς αυτή την κατεύθυνση και αν ζητηθεί από το Σταύρο Μπένο να συμμετάσχει, ποια θα είναι η απόφασή του;

Με την τελευταία απόφασή μου δήλωσα κατηγορηματικά, ότι δεν θα διεκδικήσω πάλι δημόσια αξιώματα οποιασδήποτε μορφής. Θα παραμείνω, όμως,  αξιωματούχος των ιδεών της παράταξης που μου τα έδωσε ΟΛΑ, του ΠΑΣΟΚ, και ενεργός πολίτης για τους αγώνες της Καλαμάτας και της Μεσσηνίας.

Κύριε Μπένο σας ευχαριστούμε πολύ...

Και εγώ σας ευχαριστώ και θα ήθελα να αφιερώσω αυτή τη συνέντευξη στον αδερφό μου, το φύλακα άγγελό μου Γιώργο.