Οι σημαντικές «μικρές» ηγεσίες

Ιστότοπος "PROTAGON.GR"
Του Μάνου Παπάζογλου
20 Ιουλίου 2013

Έχει ενδιαφέρον μία συζήτηση για την αποτίμηση των πεπραγμένων της πολιτικής ηγεσίας της χώρας; Ασφαλώς και έχει, ιδιαίτερα σε μία συγκυρία κρίσης κατά την οποία ευλόγως τίθεται το ερώτημα για τα σφάλματα των κυβερνήσεων, των κομμάτων και του πολιτικού προσωπικού. Η συζήτηση αυτή δεν μπορεί να αφεθεί στον ιστορικό του μέλλοντος, γιατί η ζέουσα πραγματικότητα μας καλεί τώρα να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος. Αρκεί η συζήτηση να μη γίνεται με όρους αφορισμού, γενικεύσεων και στερεοτύπων, αλλά με αναφορά σε ισχυρά τεκμήρια.

Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει να θέσουμε συνολικότερα το ζήτημα της ηγεσίας στη χώρα μας (αναλυτικότερα, Μ. Παπάζογλου - Σύγχρονη Πολιτική Ηγεσία. Κρίση και Νέα Θεμέλια Διακυβέρνησης, εκδ. Παπαζήση, 2012). Η συζήτηση, όμως, δεν μπορεί να εξαντλείται στις επιτυχίες και τις αποτυχίες που συνδέονται με τις κορυφαίες ex officio θέσεις «μεγάλης» ηγεσίας, όπως κατεξοχήν είναι η θέση του Πρωθυπουργού.

Ένας από τους λόγους αποτυχίας των «μεγάλων» ηγεσιών είναι ότι το πολιτικό και διοικητικό σύστημα της χώρας δεν ανέδειξε πολλές «μικρές» ηγεσίες, δηλαδή της ικανότητας των προσώπων σε μη-κορυφαίες θέσεις ευθύνης να κινητοποιήσουν ανθρώπινους, θεσμικούς και πολιτικούς πόρους για την εκπλήρωση κοινά αποδεκτών στόχων.

Υπάρχει μία ισχυρή παρακαταθήκη «μικρών» ηγεσιών με μεγάλα αποτελέσματα. Περίπτωση ηγεσίας ήταν η δημιουργία του ΕΣΥ από τον Γ. Γεννηματά, η Μελίνα Μερκούρη με την προώθηση των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων, την ανάδειξη των αρχαιολογικών θησαυρών της Αθήνας με κορωνίδα τον Παρθενώνα και το νέο Μουσείο Ακροπόλεως, η προώθηση των ΚΕΠ από τον Σ. Μπένο, καθώς και η πρωτοβουλία «Διάζωμα» για τη διάσωση των αρχαίων θεάτρων.

Περιπτώσεις ηγεσίας ήταν το άνοιγμα του πρώτου μη κρατικού, δημοτικού ραδιοφωνικού σταθμού 9,84 από τον Μ. Έβερτ, η εδραίωση του Συνηγόρου του Πολίτη από τον Ν. Διαμαντούρο, σήμερα Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, η δικαστική προστασία του περιβάλλοντος από το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ υπό την προεδρία του κ. Μ. Δεκλερή. Περιπτώσεις ηγεσίας είναι η διεθνής αναγνώριση του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και του Πανεπιστημίου Κρήτης από μία οραματισμένη ομάδα ερευνητών. Ηγεσία επέδειξε ο Μ. Χατζηδάκις διαμορφώνοντας το Τρίτο Πρόγραμμα, ο Χ. Λαμπράκης με το Μέγαρο Μουσικής, ο Κ. Γιαννόπουλος με το Χαμόγελο του Παιδιού, ο πατήρ Αντώνιος με την Κιβωτό.

Ηγετική ήταν η παρουσία του Ν. Γκάλη με το πνεύμα επαγγελματισμού και υψηλών επιδόσεων που προσέδωσε στην καλαθοσφαίριση, όπως και του Ρεχάγκελ αντιστοίχως στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου. Ηγεσία επέδειξε η κυρία Αγγελοπούλου κατά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και οι δήμαρχοι Σ. Αρναουτάκης και Γ. Κουράκης με την πλήρη αναμόρφωση των Αρχανών και του Ηρακλείου αντίστοιχα. Τέλος, πολλές «μικρές» ηγεσίες προκύπτουν καθημερινά από τον δάσκαλο που παρακινεί μαθητές με διαφορετικές ικανότητες να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, τον επικεφαλής ιατρό μίας κλινικής που παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας, τον ιερέα που διακονεί την ενορία του με αίσθημα ευθύνης.

Ακόμη και σήμερα, όμως, είμαστε δέσμιοι του «one man show». Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κανένας Πρωθυπουργός δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ο από μηχανής θεός, ούτε ο ρόλος του είναι να επιλύει τα πολλά καθημερινά προβλήματα που προκύπτουν σε κάθε επίπεδο διοίκησης. Η επιτυχία του είναι συνάρτηση των πολλών μικρών επιτυχιών, σε διαφορετικά επίπεδα.

Δυστυχώς, το «πρωθυπουργο-κεντρικό» σύστημα, οι συγκεντρωτικές κομματικές ηγεσίες και η διείσδυση των κομμάτων στις διοικητικές λειτουργίες των δημοσίων υπηρεσιών και οργανισμών, αποτέλεσαν τροχοπέδη. Τα προβλήματα αυτά πρέπει να θεραπευθούν. Αυτό είναι μία πρόκληση για τον νέο υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης κ. Μητσοτάκη, ο οποίος δεν πρέπει απλώς να προωθήσει την κινητικότητα χάριν του εξορθολογισμού της κατανομής του προσωπικού, αλλά κυρίως την ανάδειξη των «μικρών» ηγεσιών σε όλο το εύρος του δημόσιου τομέα με γνώμονα την απελευθέρωση των δημιουργικών ικανοτήτων των προσώπων που αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους.

* Ο Μάνος Παπάζογλου είναι Λέκτορας Πολιτικών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Το δημοσίευμα
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=26222